гына

гына
I частица; = генә; кына II; кенә
1) огранич.
а) указывает на время то́лько, то́лько что, неда́вно

былтыр гына — (ведь) то́лько в про́шлом году́

кичә гына — то́лько вчера́

әле гына, яңа гына — то́лько, то́лько что; то́лько-то́лько

б) указывает на место то́лько; где́-то здесь (ря́дом); недалеко́

күрше гына — по сосе́дству, ря́дом

якын гына — где́-то здесь (ря́дом), вблизи́

в) указывает на причину то́лько из-за, лишь из-за, по причи́не

яратканга гына — то́лько любя́

көнчелектән гына — лишь из-за ре́вности

г) в составе обстоятельства то́лько, лишь, то́лько лишь

шуышып гына үтәргә мөмкин — мо́жно пробра́ться то́лько ползко́м

яшертен гына карап алу — взгляну́ть лишь укра́дкой, исподтишка́; лишь бро́сить взгляд

д) после глагола изъявительного наклонения то́лько, то́лько что; вот-во́т

кызы мәктәпне тәмамлады гына — его́ (её) дочь то́лько что ко́нчила шко́лу

сез кайткансыз гына, ахры? — ка́жется, вы то́лько что возврати́лись?

е) после глагола условного наклонения е́сли, е́сли то́лько, лишь то́лько, то́лько тогда́, е́сли; то́лько в том слу́чае, е́сли

йөгерсәң гына (куып) җитәрсең — е́сли то́лько побежи́шь - дого́нишь

эшең бетсә, гына уйнарга чык — е́сли то́лько заверши́шь рабо́ту - выходи́ (мо́жешь вы́йти) игра́ть

2) выделительно-огранич.
а) то́лько, лишь, то́лько лишь, лишь то́лько

синең өчен гына — то́лько (лишь) ра́ди тебя́

хезмәттә гына бәхетеңне табарсың — лишь то́лько в труде́ найдёшь своё сча́стье

б) выделяет количество то́лько, всего́, всего́ то́лько, всего́ лишь

бер гына кеше кирәк — тре́буется то́лько оди́н челове́к

киткәненә ярты гына ел — всего́ лишь полго́да, как он уе́хал

в) то́лько, оди́н и то́лько

үзе гына — то́лько сам, то́лько он; үзең гынаме? ты (сам) оди́н?

шушы гынамы? — то́лько э́то? то́лько и всего́?

г) ра́зве то́лько, лишь то́лько

ярдәмче итеп алсам гына инде — ра́зве то́лько помо́щником приму́

д) указывает на ослабление качества прил. и нареч. дово́льно; -енько, -енький

матур гына рәсем — дово́льно краси́вая (краси́венькая) карти́на (рису́нок)

әкрен гына барабыз — дви́жемся дово́льно ме́дленно (потихо́ньку)

тыныч гына утыралар — сидя́т споко́йненько

3) усилительная
а) то́лько, сплошь, одни́; совсе́м

аяк асты су гына — под нога́ми сплошь вода́

актан гына киенгән — оде́та то́лько в бе́лое

б) то́лько бы

егылмасам гына ярар иде — то́лько бы не упа́сть

безнекеләр җиңсен гына иде — то́лько бы победи́ли на́ши

в) то́лько, то́лько попро́буй, то́лько посме́й; пусть то́лько

кагылып гына кара — то́лько тронь, (то́лько) попро́буй тро́нуть

уйлап гына кара — поду́май то́лько

г) между компонентами составного глагола ... гына тора ... за...

бәла килеп гына тора — беда́ за бедо́й

яңа бәхет явып гына тора — уда́ча за уда́чей

д) при мест. то́лько

кем гына юк анда — кого́ там то́лько нет

ниләр гына алмаган — чего́ то́лько не накупи́л

нинди гына телдә сөйләшмиләр анда — на како́м то́лько языке́ не говоря́т там

4) в знач. суфф.; ласк. -енький; -енько

ап-ак гына — бе́ленький

йомшак гына — мя́гонький; мя́гонько

матур гына — краси́венький, краси́венько

5) в песнях или стихах употр. для дополнения слогов и для сохранения ритма ой, ай

төннәр уртасында гына үкереп елый, буйга гына җиткән кыз бала (песня) — средь ноче́й да ой пла́чет заневе́стившаяся де́вушка

II союз; = генә; кына II; кенә
1) опред. то́лько, как, как то́лько, лишь сто́лько, едва́ то́лько, чуть то́лько

өйдән гына чыктык, коеп яңгыр ява башлады — то́лько вы́шли из до́му, как начался́ проливно́й дождь

яктыра гына башлый, авыл халкы инде аяк өстендә — чуть то́лько рассвета́ет, вся дере́вня уже́ на нога́х

2) против.
а) с отриц. словом түгел не то́лько... , но и

зурлар гына түгел, балалар да — не то́лько взро́слые, но и де́ти

син гына түгел, башкалар да — не то́лько ты оди́н, но и други́е

б) в сочет. с союзами бары, тик, бары тик и то́лько

бары кырый йорт тәрәзәсендә гына ут күренә — и то́лько в са́мом кра́йнем до́ме све́тится окно́

тик кичкә таба гына көн бераз сүрелә — то́лько к ве́черу жара́ немно́го спада́ет


Татарско-русский словарь, 56000 слов, 7400 фразеологических выражений. - Институт языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова. 2007.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Полезное


Смотреть что такое "гына" в других словарях:

  • гына — КЫНА – кис. 1. Ике яки берничә предмет, эш яки хәлнең берсе генә булу булмауны аңлата: бары, тик, фәкать 2. Бөтенләй, гел, тулысынча аяк асты су гына. Байтак, шактый ярыйсы гына зур. Интенсив, еш бирә генә бит. анда кемнәр генә юк нигә генә… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • шудыру — 1. (Шуу) 2. Шуу, шома гына, шуган кебек хәрәкәт итү пароход тавыш тынсыз шудырып кына килә 3. Авыр әйберне күтәрмичә шома өслектән сөйрәтеп яки тәгәрәтеп кенә урыныннан күчерү. Нәр. б. икенче бер әйбер өстеннән шома гына йөртеп күчерү. Аякларны… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • шуыштыру — 1. (Шуу) 2. Шуу, шома гына, шуган кебек хәрәкәт итү пароход тавыш тынсыз шудырып кына килә 3. Авыр әйберне күтәрмичә шома өслектән сөйрәтеп яки тәгәрәтеп кенә урыныннан күчерү. Нәр. б. икенче бер әйбер өстеннән шома гына йөртеп күчерү. Аякларны… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • Республиканский государственный корейский театр музыкальной комедии — Республиканский государственный корейский театр музыкальной комедии …   Википедия

  • Корея — (корейский Чосон)          I. Общие сведения          К. страна в Восточной Азии, расположенная в основном на Корейском полуострове, на прилегающей материковой части и островах. На В. омывается Японским морем (в К. оно называется Восточным), на З …   Большая советская энциклопедия

  • Корейская музыка —         Муз. иск во кор. народа уходит корнями в глубокую древность. В средние века оно формировалось во взаимодействии с муз. культурой Китая, Японии и др. стран Дальнего Востока, а в новейшее время также с европ. муз. культурой. Ладовое… …   Музыкальная энциклопедия

  • акрын — ӘКРЕН – рәв. 1. Хәрәкәт тизлеге гадәтидәнтүбән булу тур. Көчсез (хәрәкәт, тәэсир тур.) а. гына җил исә 2. Ашыкмыйча, кабаланмыйча. с. Ашыкмый, кабаланмый торган, салмак, авыр хәрәкәтле а. кеше. Җайлап, ипләп 3. Тавыш чыгармыйча а. басып 4.… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • әмәлләү — 1. Нәр. б. берәр юл белән булдыру, юллап чыгу, рәтләү кием ә. 2. Аннан моннан гына оештырып, тиз генә эшләп кую, әтмәлләү. Вакыт яки әйберләр җитәрлек булмаганда, җиңелчә генә итеп ашарга әзерләү, аннан моннан гына берәр нәрсә әзерләү тур …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • бераз — рәв. 1. Аз гына, зур булмаган күләмдә, күп түгел. Күпмедер вакыт, озак түгел 2. Беркадәр, билгеле бер дәрәҗәдә, җиңелчә генә, аз аз гына …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • берничә — ләп – Бераз (гына), аз (гына) …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • болай — а. 1. Шулай, бу рәвешле 2. рәв. Яхшы, яхшырак, артыграк кичәгедән б. дәртләнеп 3. кер. Тыштан караганда, беренче карашка үзе б. әйбәт кебек. Гадәттә без сине б. көн саен тыңлыйбыз 4. Соң сез үзегез кем б. . БОЛАЙ ГЫНА – Гадәттәгечә, бернинди… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»